Als je te lang last hebt van stress en je lijf zich niet kan herstellen van stress, kun je een burn-out krijgen. Je ‘reserves’ zijn dan op en je lichaam en geest zijn uitgeput.

Een burn-out ontstaat heel geleidelijk. Vaak gaan er maanden soms zelfs jaren stress aan vooraf. In een eerdere fase van overspannenheid raakt je energie op en heb je moeite om alles goed te doen. Ook heb je vaak al last van lichamelijke klachten. Maar je herstelt nog wel iedere keer en door er iets aan te doen, kun je nog een burn-out voorkomen. In feite waarschuwt je lijf je in deze eerder fase al voor een echte burn-out. Het helpt als je de symptomen van een burn-out herkent. Bij overspanning of burn-out kun je last hebben van verschillende klachten:

• Moeheid
• Piekeren
• Concentratieproblemen en/of vergeetachtigheid
• Emotionele labiliteit; bijvoorbeeld je voelt je vaak ineens boos of verdrietig of onzeker
• Prikkelbaarheid
• Niet tegen drukte/herrie kunnen
• Onrust/je gejaagd voelen
• Lichamelijke klachten zoals hoofdpijn, duizeligheid, maagpijn, spierpijn
• Slaapproblemen

Ook kun je je machteloos voelen of heb je het gevoel de controle te verliezen. Een arts zal je ‘overspannen’ vinden als je minimaal drie van deze klachten hebt en als je problemen hebt om goed te werken of in je sociale contacten. De klachten moeten niet aan een andere psychische stoornis zijn toe te schrijven. Bij een burn-out ben je overspannen en duren de klachten al langer dan zes maanden. Je voelt je altijd moe en je kunt jezelf niet meer opladen. Kortom, je bent uitgeput.

Ieder mens heeft in zijn leven te maken met verlieservaringen. Dat kunnen recente of oude verlieservaringen zijn, zelfs al worden deze regelmatig niet als zodanig (h)erkend. Denk hierbij aan verlies van een naaste, je identiteit, je baan, je jeugd, een echtscheiding, je gezondheid, je functie of rol in het leven of zingeving.

Heb jij ook verlies ervaren en ga je door alsof er niets is gebeurd? Lijkt de pijnlijke ervaring verwerkt te zijn, maar belemmert deze je toch nog (on)bewust? Of gaat jouw verlies ‘een eigen leven leiden’ en neemt het de touwtjes in handen, waardoor leven ‘overleven’ wordt?

Veerkracht is het vermogen om te herstellen van stress en tegenslag. Als er iets naars of verdrietigs gebeurt, kun je je knap beroerd voelen. Dat is normaal. Sterker nog: het voelen en accepteren van je emoties is het begin van een veerkrachtige reactie. Na verloop van tijd veer je vanuit die stress of dat verdriet, beetje bij beetje, weer terug naar je gewone zelf. Of misschien zelfs naar je betere zelf.

Zakken voor je examen, een scheiding, ontslag, de dood van iemand waar je van houdt: groot verdriet en heftige tegenslag horen bij het leven. Met veerkracht zorg je dat je er, wat er ook gebeurt, weer bovenop komt. Soms zelfs sterker of wijzer dan voorheen. Maar gun jezelf de tijd om terug te veren. Dat maakt veerkracht ook iets anders dan altijd maar sterk zijn. Dan verander je niet. Juist het doorvoelen van de emoties en ze accepteren, is de voorwaarde voor groei.

Meer energie

Als je weinig energie hebt, kan dat verschillende oorzaken hebben. Slecht slapen ligt voor de hand, maar ook slecht eten, piekeren of een drukke baan kunnen je van je energie beroven. Daardoor krijg je steeds minder zin om dingen te doen en voel je je steeds meer moe of futloos.

Zo krijg je meer energie

Beweeg. Je denkt misschien dat je van bewegen moe wordt, maar dat is juist niet zo. Bewegen geeft energie. Ook betrokkenheid doet dat: als je je inzet voor dingen die je belangrijk vindt, word je energiek. Probeer ook deze tips:

• Eet gezond. Als je goed voor jezelf zorgt, beloont je lijf je met energie.
• Slaap voldoende.
• Geniet van kleine dingen: de zon op je gezicht, iemand die je vriendelijk groet, een dier dat blij is om je te zien.
• Ontdek wat je belangrijk vindt en zet je daarvoor in.
• Doe leuke dingen.

Lichamelijke conditie

Met een goede conditie voel je je zowel lichamelijk als mentaal fit. Opgeruimd, zorgeloos, energiek, vrolijk – je krijgt het er allemaal gratis bij als je op een goede manier aan je lijf werkt. En dat hoeft heus geen uren in de sportschool te betekenen: met een half uur bewegen per dag bouw je al aan je conditie en zit je beter in je vel.

De voordelen van een goede conditie

Bewegen helpt ziektes voorkomen. Hart- en vaatziektes bijvoorbeeld en diabetes. Verder helpt het tegen depressie, angst, zorgen en gepieker en geeft het je zelfvertrouwen een boost. Als je regelmatig sporten als hardlopen en fietsen volhoudt, slaap je beter en raak je beter bestand tegen stress.

Het voordeel van je balans

Als je in balans bent, voel je je goed. Het leven loopt lekker en je kunt tegen een stootje. Je geniet van de dingen die je doet en durft ook “nee” te zeggen en voor jezelf op te komen op een respectvolle manier. Maar als je niet in balans bent, ben je wankel. Dat kan gebeuren na een grote gebeurtenis in je leven, zoals een verhuizing, ontslag of een relatie die over is. Dan moet je je balans opnieuw vinden. Dat kan lastig zijn. Toch heeft ook dat een voordeel: van af en toe je balans opnieuw vinden groei je. Dat is dan weer mooi meegenomen.

We maken allemaal wel eens mee dat iemand over onze grens gaat. De vraag is, wat we er zelf mee doen. Als je assertief bent, vertel je iemand rustig waar het op staat en wat iemands gedrag met jou doet. Het is dus actiever dan passief: dat is niks doen. Maar het is veel minder schadelijk dan agressief: als je ontploft.

Het is goed voor je om assertief te zijn

Verlegenheid, een gebrek aan zelfvertrouwen of van huis uit meekrijgen dat je bescheiden moet zijn: het kan er allemaal voor zorgen dat je niet weet hoe je assertief reageert.

De nadelen van agressiviteit zijn duidelijk: je krijgt ruzie. Je kunt zelfs relaties met vrienden en familie ernstig beschadigen. Maar ook passiviteit is ongezond. Als je nooit zegt wat iemands gedrag met je doet, kun je zelfs overspannen raken of een burn-out krijgen. Assertiviteit is de gezonde tussenweg. Je houdt je relaties eerlijk en open én je neemt jezelf serieus. Een opgeruimd gevoel.

De zin van het leven. Je kunt dat spiritueel, religieus of filosofisch benaderen. Maar eigenlijk hebben we daar geen antwoord op. Maar je kunt ook eenvoudiger op zoek naar de zin van het leven. Wat is de zin van jouw leven? Waar word jij blij en tevreden van, wat geeft jou energie?

De zin van je leven vind je niet 1-2-3. Het kost tijd, motivatie en energie. Misschien kun je daarom beter spreken van vormgeven. Beetje bij beetje krijgt de zin van jouw leven vorm. De weg ernaartoe is minstens zo belangrijk als de bestemming. Met deze tips ga je op weg.

Soms jaag je maar door. Je moet wel, er moet tenslotte nog zoveel af! Er ligt werk te wachten, je agenda zit vol afspraken en de appjes blijven maar komen. Je neemt geen moment voor jezelf. Terwijl juist rust en ontspanning je kunnen voorzien van de energie die je nodig hebt om door te gaan. Mensen met een ontspannen levenshouding gaan beter om met tegenslag, zijn vrolijk en genieten van het leven. Stress is slecht voor je gezondheid en je humeur. En daardoor ook niet al te best voor je vriendschappen en relaties. Kortom, hoogste tijd om te ontspannen.

Je staat er misschien niet elke dag bij stil, maar in je leven vervul je verschillende rollen. Je bent iemands zoon of dochter, vader of moeder, een vriend of vriendin, broer of zus, leerling, student en als je werkt, iemands collega, werknemer of zelfs baas. En dan ben je ook nog gewoon jezelf! Het valt niet altijd mee om dat allemaal in balans te houden.